Do the right thing του Spike Lee, 1989

 

Ζεστη!!! Ζεστη!! Πολύ ζέστη!Πολύ ζέστη και στο ράδιο να ακούγεται η φωνή του Samuel Jackson (δίχως να μας λέει τα m..fucker για τα οποία θα γίνει γνωστός στο pulp fiction μαζί με το χορίο που μας διάβαζε από τον Εζεκιήλ aka Μy Name is the Lord...) να μας θυμίζει κάτι από Νύχτες ραδιοφώνου.

Μέσα λοιπόν, σε αυτήν την ακατάπαυστη ζέστη υπάρχει μια κοινότητα μαύρων, όπου σε αυτήν βρίσκονται οι πάντες… παλιοί Μαύροι Πάνθηρες, γέροι δίχως λεφτά, τρελοί γέροι που κάθονται στην ραστώνη, παιδιά του hood με starακια και ακόμα και δαχτυλίδια που γράφουν LOVE και HATE σαν νέοι R. Mitcham από την «Ώρα του Κυνηγού». Όμως, μέσα σε αυτήν την γειτονιά δεν μένουν μόνο οι μαύροι, αλλά και οι Ιταλοί με τα μαγαζάκια τους, οι οποίοι είναι μοιάζουν να είναι πιο προσαρμοσμένοι στην αμερικάνικη κοινωνία και πιο κοντά στην επίτευξη του American Dream, πιο θα λέγαμε με τον ελληνικό όρο «νοικοκυραίοι».

 Μέσα, λοιπόν, σε αυτήν την ζεστή μέρα -όπου όπως κάθε ζεστή μέρα τα νεύρα είναι όλο και πιο τεντωμένα- με έναυσμα ένα κάδρο στην πιτσαρία, η οποία παρόλο που οι πελάτες της είναι οι μαύροι κάτοικοι ως επί το πλείστο δεν τους έχει σε καμία υπόληψη με αποτέλεσμα να τους αγνοεί και από τα κάδρα με τους αγαπημένους πελάτες, θα φτάσουμε στον θάνατο του μαύρου “R. Mitcham” από την αυθαιρεσία της αμερικάνικης αστυνομίας και θα δούμε τον ήρωα να αποφασίζει να κάνει το σωστό (γι αυτόν) να ρίξει ένα σκουπιδοτενεκέ στην τζαμαρία της πιτσαρίας στην οποία δούλευε ώστε να αρχίσει το  burn & looting στην βαρετή κατά τα άλλα γειτονιά του.

 Ο Spike Lee, επηρεασμένος από την δολοφονία στο Howard Beach (1986) θα μας δείξει την άποψή του για τις συνθήκες διαβίωσης της μαύρης κοινότητας του LA λίγο πριν από την εξέγερση του 1992 . Να σημειωθεί ότι στην εξέγερση του 1992 μεγάλο μέρος των θυμάτων προήλθε από την βία μεταξύ της Κορεάτικης και της Μαύρης κοινότητας, ενώ πολύ καλή δουλειά σχετικά με τα γεγονότα του 1992 έχουμε στο documentary Let it Fall: Los Angeles 1982-1992.

Αγαπημένες σκηνές: όταν ο Spike Lee πρωταγωνιστής του έργου παίρνει τον σκουπιδοτενεκέ και τον ρίχνει στην pizzaρια και οι σκηνές με τις σκιές και την ζέστη μαζί με το ράδιο με κάναν να νοιώθω ότι είχε 40+ βαθμούς όπου είδα την ταινία

Jagten του Thomas Vinterberg, 2012

 

Κάπου στο Ευαγγέλιο του Λουκά λέει: «Αφήστε τα παιδιά να έρθουν κοντά μου και μην τα εμποδίζετε, γιατί η Βασιλεία του Θεού ανήκει σε ανθρώπους που είναι σαν αυτά. Σας βεβαιώνω ότι όποιος δεν δέχεται τη βασιλεία του Θεού με την απλότητα και την αγαθότητα ενός παιδιού, δεν θα μπει σ’ αυτήν».

Αυτά βέβαια σε μία άλλη εποχή, τότε δεν υπήρχαν social media, δεν υπήρχε internet, δεν υπήρχε bulling ή ίσως υπήρχε (δηλαδη ο μικρός Ρωμαίος μπορεί να πλάκωνε τον συνομήλικο ισραηλίτη και να μην γινόταν τίποτα ή ο μεγαλόσωμος μικρός της εποχής πλάκωνε στο ξύλο τον πιο μικρόσωμο). Επίσης,  δεν υπήρχε σίγουρα η ευαισθησία για αυτό το θέμα. Από την εποχή του Ευαγγελίου, λοιπόν, και πιο παλιά τα παιδιά σχετίζονται με την αθωότητα οπότε και γι αυτό δεν μπορούμε να βρούμε κακό σε αυτά, αλλά ακόμα και όταν βρίσκουμε θεωρούμε ότι φταίει η κοινωνία.

Σε αυτήν την ταινία, λοιπόν, όλα αρχίζουν από ένα ψέμα παιδικό αλλά όχι ακίνδυνο, μετά από την επαφή με άλλα παιδιά, τα οποία ούτε αυτά ήταν ηθελημένα κακά. Κάποιος ,λοιπόν, πρέπει να πληρώσει για αυτό που έγινε ή διαδόθηκε ότι έγινε. Και τι θα γίνει αν αποδειχτεί ο "κατηγορούμενος" αθώος; Πως καθαρίζεται αυτός και το όνομά του; Πότε συγχωρείται και πως από μια απρόσωπη και εικονικά φιλήσυχη κοινωνία;

Αγαπημένη σκηνή: Η τελευταία σκηνή κυνηγιού

Skyfall του Sam Mendez, 2012

 Γυρίσαμε στα βασικά… Μετά από τόσους James Bond και ειδικά τον Pierce Brosnan να κάνει απολύτως τα πάντα έπρεπε κάπου να σταματήσει αυτή η αφθαρσία του Άγγλου πράκτορα και έπρεπε  λίγο να γυρίσουμε στα βασικά. 

Ο ηθοποιός που έφαγε το κράξιμο του αιώνα όταν ανακοινώθηκε το όνομά του μιας και δεν τον βλέπανε ως ικανό για James Bond (αφού ανάμεσα στα άλλα κατηγορήθηκε ότι θα ήταν ο πρώτος ξανθός James Bond), έδειξε ότι από την αρχή ότι είχε έρθει για να μείνει. Από τις πρώτες δύο κι όλας ταινίες έδειξε ότι ήταν πιο "ανθρώπινος" και ότι σιγά σιγά έμπαινε στον ρόλο του γνωστού Άγγλου γόη πράκτορα. Χαρακτηριστικά στις πρώτες δύο ταινίες έχει πέσει αυτός ο τεράστιος καρδιοκατακτητής θύμα της γοητευτικής Eva Green (Vesper), ενώ ο ερωτάς του δεν σταμάτησε ακόμα και όταν πέθανε η Vesper αφού συνέχισε να ψάχνει να βρει ποιος την είχε παγιδέψει και  ήταν υπεύθυνος για τον θάνατό της, παρόλο που η Vesper είχε προδώσει τον Bond. Ακόμη, ο Άγγλος πράκτορας ήταν ακόμα στα σπάργανα τόσο πολύ, αφού ακόμα δεν είχε μάθει να πίνει Vodka, Martini shaken not stirred. 

 Ας πάμε όμως και στην ταινία μας. Εδω, λοιπόν, ο Sam Mendez μας γυρνά στα βασικά, όπως είπαμε. Δεν θέλει πολλά -όπως μας λέει και- ο Bond λίγο πριν πιάσει τον archenemy Silva (Χαβιέρ Μπαρντέμ).  Ένα απλό μπιστολάκι (που είναι αυτά τα αυτόματα που καθάριζαν οι προηγούμενοι Bond τους κακούς σαν τον Ράμπο) και ένα μεταδότη απλού σήματος για να έρθουν οι ενισχύσεις, αυτά τα βασικά χρειάζονταν πια στον Άγγλο πράκτορα. Όλα τα παραπάνω είναι μόνο η αρχή. 

Ο Sam Mendez αποφασίζει να δώσει μια νέα διάσταση στην σειρά ταινιών και τελειώνει με πολλούς μέσα σε αυτήν την ταινία και κυρίως με την σκληρή Judy Dench (πρώτη γυναίκα Μ), η οποία έχοντας δημιουργήσει τη Νεμεσή της θα δεχτεί τα αποτελέσματά της. Κάπου εκεί ο Bond θα γυρίσει στην οικογένειά του, για την οποία μέχρι τότε δεν είχαμε ακούσει σχεδόν ποτέ και ως ένας ακόμα Dustin Hoffman στο Straw Dogs του Pekinpah, θα προσπαθήσει να σώσει τον εαυτό του και τη νέα του οικογένεια, δηλαδή την Μ. 

Επίσης, "τιμή και δόξα" στον Sam Mendez που έδωσε και ένα αριστούργημα, αλλά και έναν archenemy που ήρθε στην απέναντι όχθη σε σχέση με τον Bond : σημαδεμένος σωματικά και ψυχικά από τις αποστολές της Μ και έτοιμος να πάρει εκδίκηση από την Υπηρεσία που τον εξαπάτησε καθώς και λίγο gay (και στο «Diamonds are forever» το δίδυμο σαδιστών gay  δολοφόνων των Bruce Glover και Putter Smith ήταν από τα πιο ενδιαφέροντα δίδυμα δολοφόνων που έχουμε δει στις σειρές ταινιών του Bond) ο οποίος φτάνει να φλερτάρει με τον ανδροπρεπέστερο Daniel Craig. 

Αγαπημένες Σκηνές: α) ο ερχομός του ιππικού όταν ο Bond πατήσει το σηματοδότη, β) η αποκάλυψη του Bardem που δείχνει μια φορά ακόμα στον ανταγωνιστή του τι τον περιμένει αν παραμείνει πιστός στην Μ όπως έκανε αυτός στο παρελθόν.

Apocalypse Now του Francis Ford Coppola, 1979

 Τί γίνεται όταν όλα πάνε λάθος σε μια παραγωγή πριν σχεδόν αρχίσουν τα γυρίσματα; 

Και όταν λέμε όλα για να ακριβολογήσουμε: οι μουσώνες χαλάνε το σκηνικό, ο ένας πρωταγωνιστής σου έρχεται από την προηγούμενη ταινία με πάνω από 15 κίλα από όσο τον περίμενες, ο άλλος πρωταγωνιστής παθαίνει καρδιακή προσβολή στα γυρίσματα; 

Θεωρητικά θα περίμενε κανείς να τελείωσει η ταινία πριν ακόμα αρχίσει, κάτι που δεν έκανε ο Φρανσις Φορντ Κόπολλα. Έτσι παρόλο που η γνωστή φωτογραφία να έχει ένα μπιστόλι στον κρόταφό του προέρχεται από τα backstage του «Αποκάλυψη τώρα!», ο μεγάλος σκηνοθέτης δεν τα έβαλε κάτω και έφτιαξε ένα ύμνο για το Βιετνάμ και τον πόλεμο γενικότερα, παρόλο που ο ίδιος πίστευε ότι δεν θα φτιάξει μια καλή ταινία.

Βέβαια τα «υλικά» που χρησιμοποίησε ήταν μοναδικά: α) o Martin Sean στον ρόλο του Captain Benjamin L. Willard, ο οποίος αναλαμβάνει black ops στο Βιετνάμ, β) ο Μάρλον Μπράντον, ο οποίος ήρθε υπερβαρος στα γυρίσματα με αποτέλεσμα ο Κόπολλα να αλλάξει την φωτογραφία της ταινίας ντύνοντας τον στα μαύρα και κάνοντας τον να μοιάζει ως ένα μείγμα Θεού-βασιλιά και πνευματικού γκουρού, ο οποίος πέρα από τον Ντένις Χόπερ κυβερνούσε ένα δικό του αλλοπρόσαλλο λαό, γ) το κείμενο του επηρεασμένο από το έργο Τζοζεφ Κονραντ «Η καρδιά του Σκότους», το οποίο έδειχνε τα αποτελέσματα του ρατσισμού και του ιμπεριαλισμού τον 19ο αιώνα στο Κονγκό.

Τελικά ο Φράνσις Φορντ Κόπολλα με το ήρεμο βαρκάκι του που ανέβαινε τον ποταμό για να βρει τον Colonel Walter Kurtz έδειξε όχι μόνο την παράνοια αυτού του ανήθικου πολέμου, αλλά και το τέλος του Αμερικάνικου ονείρου. Τα κουνελάκια του playboy που πληρώνονταν για να «διασκεδάσουν» με διάφορους τρόπους τους φαντάρους, οι σέρφερ που χάσαν οτιδήποτε όμορφο σε ένα άδικο και αδύνατο πόλεμο, ο Ντένις Χόπερ ο οποίος κατεβαίνοντας από την μηχανή του «Ξέγνοιαστου Καβαλάρη» βρίσκει μέσα στα ναρκωτικά τον μέντορά του Μάρλον Μπράντο. Να σημειωθεί ότι ο Μάρλον Μπράντο δεν ήθελε ούτε να βλέπει το Ντένις Χόπερ .

Κατά την άνοδο του ποταμού -που φαίνεται να μην έχει τέλος- βλέπουμε την σύνδεση των δύο πρωταγωνιστών. Όπως και σε πολλές ταινίες όπου περιέχουν δολοφονία και το θύμα και ο θύτης συνδέονται (ηθικά, συναισθηματικά κλπ), έτσι και εδώ βλέπουμε τον Capt. Benjamin L. Willard (aka Martin Sean) να γοητεύεται με αυτόν τον γερόλυκο του πολέμου, τον οποίο ενώ αρχικά το Αμερικάνικο πολεμικό στρατηγείο τον είχε σε υπόληψη, τελικά του ζητά να τον εξολοθρέψει μιας και πέρασε τα "όρια".  Ο Capt Willard διαβάζοντας τον φάκελο για το θύμα του νοιώθει πιο κοντά σε αυτόν παρά στο επιτελείο το οποίο δίνει οδηγίες  μέσα από τα γραφεία τους και μακριά από την πραγματικότητα του πολέμου. Ο Colonel Walter Kurtz, από την άλλη, βλέπουμε ότι μέσα σε αυτόν τον πόλεμο του "αποκαλύπτεται" η αλήθεια. Ως νέος προφήτης δεν μπορεί να δέχεται οδηγίες από τα φοβισμένα επιτελεία, δημιουργεί αυτός τους κανόνες, οι οποίοι πρέπει να προσαρμοστούν στις συνθήκες αυτού του ανήθικου πολέμου. Η αφήγησή του για το κόψιμο των χεριών των παιδιών που εμβολίασε ο Αμερικάνικος στρατός από τους Βιετκόνγκ δείχνει ότι είχε έρθει πια σε επαφή με την υπέρτατη αλήθεια και σαν ένας νέος Μωϋσής θα εφάρμοζε στο νέο αλλοπρόσαλλο λαό-στρατό του.

Αγαπημένες σκηνές: α) η αρχική σκηνή με τον Charlee Sheen δεν είναι μια σκηνοθετημένη προσπάθεια, αλλά η στιγμή που ο Charlee Sheen παθαίνει καρδιακό μετά από χρήση αλκοολ και άλλων ουσιών, β) ο Ντουβάλ που γνωρίζοντας ότι οι "Charlie" (aka Vietcong) δεν κάνουν σερφ και πόσο του άρεσε η μυρωδιά των Ναπάλμ το πρωί μαζί με την μουσική του Wagner μας εισάγει στην τρέλα του πολέμου , γ) η σκηνή από με τους μαύρους στρατιώτες, οι οποίοι αφού τους πέθανε ο υπεύθυνος χτυπάνε κάποιον «άγνωστο» εχθρό και τέλος δ) ο «Τρόμος»: η σκηνή όπου μέσα από το μοντάζ βλέπουμε παράλληλα τον θάνατο του Kurtz και του βοδιού ως ένα μέρος μιας ιεροτελεστίας του τέλους μιας περιόδου.  
(Trivial: ακόμα και στο Big Bang Theory χρησιμοποιήθηκε ο όρος “The Horror” δείχνοντας ακόμα μια φόρα την σημασία της ταινίας στην σύγχρονη pop nerd κουλτούρα)

Βlade Runner του Riddley Scott, 1982

 Τι θα έκανες για λίγο παραπάνω ζωή; Τί θα έκανες αν έβρισκες τον δημιουργό σου; Τί είναι ανθρώπινο και τί όχι; Πόση σημασία έχουν οι αναμνήσεις μας ακόμα και αν είναι κατασκευασμένες; Θυμάστε εσείς πότε πέρασε από μπροστά σας ένας άσπρος μονόκερος;

 Όλα αυτά και πολλά παραπάνω ερωτήματα σε μια ταινία 117'. Παίρνοντας το κείμενο του Φίλιπ Ντικ και προσπαθώντας να το κάνει ταινία η πορεία δεν ήταν ποτέ εύκολη, ούτε ίσια για τον Ρϊντλεϋ Σκοτ. Θα ήθελα να βρισκόμουν στο πλατό για να δω την αντίδραση του όταν αντίκρισε ότι στο φαραωνικό παλάτι του Tyrell οι τεχνικοί είχαν τοποθετήσει ανάποδα τις κολώνες; Είναι αξιοζήλευτο πως ο Ριντλεϋ Σκοτ  μπόρεσε να συνδέσει το sci-fi με το film-noir με τόσο άρτιο τρόπο (Είναι απίστευτο πόσο εύκολα θα γινόταν μια διασκευή σεναρίου όπου το φιλμ αυτό θα έβγαζε από πάνω του το sci-fi και θα γινόταν μια νουάρ ταινία με τον Harisson Ford ως νέο Bogart και την Sean Young ως μια νέα Mary Astor;).  Επίσης πόσο εύκολα παρουσιάστηκαν ερωτήματα που μαστίζουν την ανθρωπότητα "εξ απανέκαθεν"... 

Σημαντική η επιρροή από το Metropolis του F Lang μιας και πολλές από τις εικόνες είναι σχεδόν αυτούσιες , αφού ως γνωστόν δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη . Τρομερή και η μουσική κάλυψη από τον τεράστιο Vangelis. Ποτέ ξανά τα τα origami δεν έπαιξαν τόσο μεγάλο ρόλο σε μια ταινία. 

Αγαπημένες σκηνές: α) η επίσκεψη στον Tyrell και η δολοφονία του από τα κατασκευάσματά του μιας όταν καταλαβαίνουν ότι έχουν να κάνουν με ένα κίβδηλο Θεό, ο οποίος δεν μπορεί τίποτα να τους δώσει, β) η τελευταία σκηνή του Rutger Hauer, ο οποίος λέει τον μοναδικό του μονόλογο τον οποίο μάλιστα έγραψε μόνος του στο καμαρίνι του πριν βγει για την τελευταία σκηνή.

  ΥΓ Για όποιον ενδιαφέρεται περισσότερο να δει σχετικά με την δημιουργία αυτού του μοναδικού αριστουργήματος υπάρχει το documanter Dangerous Days : The making of Blade Runner.

Dirty Pretty Things του Stephen Frears, 2002

 

 

Πολύ νωρίτερα από την μεταναστευτική κρίση του 2020 ο Stephen Frears ερχόταν να μας μιλήσει για αυτούς. Μας μιλά για ένα "Στρατό σκιών", όπως λέει και ο Melville στην ταινία του, που είναι γύρω από την Βρετανική κοινωνία των αρχών του 21ου αιώνα. Οι "σκιές" αυτές κάνουν όλες τις δουλειές που δεν θέλουν οι επίσημοι πολίτες να κάνουν και φυσικά ως σκιές δεν φαίνονται πουθενά. Συνήθως καλοκάγαθοι, φτωχοδιάβολοι στους οποίους η σύγχρονη κοινωνία ενώ τους χρειάζεται τους γυρίζει συνεχώς την πλάτη. Η χρήση τους είναι πολύπλευρη από σεξεργάτες/τριες, εργάτες σε sweatshop και στο τέλος χρήση απλά των οργάνων τους με ανταμοιβή ένα απλό διαβατήριο. 

Από την κάμερα δεν λείπουν ούτε και οι μετανάστες πρώτης γενιάς, οι οποίοι όντας ενταγμένοι στην αγγλική κοινωνία μπορούν και αυτοί κατ' αντανάκλαση να καταπιέζουν (σεξουαλικά, οικονομικά κ.α.) τους νεοφερμένους συμπατριώτες τους.

Τρομερές ερμηνείες από την Τοτου αλλά και ο Ετζιοφόρ (ένας Νιγηριανός μετανάστης, στην χωρά του γιατρός στην Αγγλία να κάνει δουλειά του ποδαριού και να μην μπορεί να γυρίσει ποτέ πίσω).

 Αγαπημένη Σκηνή: Λίγο πριν το τέλος, όπου η Sophie Okonedο μας μιλά για την θέση των μεταναστών στις σύγχρονες κοινωνίες

In the mood for love, του Kar-Wai Wong, 2000

 

 Ένα παράνομο ζευγάρι, ένας άντρας παντρεμένος φεύγει με μια άλλη παντρεμένη γυναίκα… τι βαρετό και πολυφορεμένο θέμα; Γιατί να φτιαχτεί άλλη μια ταινία με αυτό το θέμα; Τί να έχει να δώσει;

 Και εδώ έρχεται ο Kar-Wai Wong να δώσει ένα αριστούργημα. 

Πολύ απλά παίρνει την κάμερα από το ζευγάρι που είναι απών και μας δείχνει μονάχα τους παρόντες, δηλαδή τους απατημένους συζύγους. Αυτοί μένουν εκεί, αυτοί αναλύουν την σχέση του παράνομου ζευγαριού, παίζουν ένα blame game για να φύγει από αυτούς το βάρος της ευθύνης της φυγής του συντρόφου τους και στο τέλος ψάχνουν το μέλλον τους, κοινό ή και όχι.  Η χημεία του "μη ζευγαριού" είναι μοναδική. Πέρα από το πολύ ωραίο σενάριο, μοναδικά είναι τα χρώματα και η σκηνοθεσία, ενώ απαράμιλλη είναι και η μουσική που ντύνει όλη την ταινία.

 Αγαπημένη σκηνή: Όταν ο κάθε ένας από τους παρατημένους εραστές μιλά για το τι έκανε το τέως έτερον ήμισυ του στα ραντεβού του παράνομου ζευγαριού.